Terwijl de oorlog zijn greep om de hals van Europa verstevigt, krijgt een hooggeplaatste Hongaarse ambtenaar, die de last van een geheime beslissing van staatsbelang torst, bezoek van een onbekende, buitenlandse vrouw. Op het eerste gezicht herkent hij in haar de jonge vrouw van wie hij hield, maar die zichzelf twee jaar voordien naar een betere wereld hielp. Flashbacks en misantropische bespiegelingen over de Europese massamens maken duidelijk dat de protagonist deze zelfmoord niet verwerkt heeft en dat hij aanleg heeft tot doemdenkerij. Het is in eerste instantie dan ook met medelijden dat de lezer kennisneemt van zijn breed uitgesmeerd astrologisch filosofietje, dat zijn bezoekster voorstelt als een duplicaat van zijn geliefde zelfmoordenares, die door hogere krachten naar hem toe is gezonden.
Na een operabezoek met zijn "Enige Golf" ? jawel, zo noemt hij haar ? belanden ze in zijn woning, waar hij zijn metafysisch inzicht in hun ontmoeting met veel pathos uit de doeken doet. Dat de vrouw zich dit laat welgevallen is des te merkwaardiger, daar de quatsch die de ironieloze, maar erudiete mond van de man uitbraakt met iedere minuut onverteerbaarder wordt. Een voorbeeld: "Het is mogelijk dat wij elkaar al eerder ontmoet hebben, tweeduizend of drieduizend jaar geleden, ergens tussen Zeus en Odin, heel even, midden in een Keltische of Vandaalse horde: jij op een strijdwagen, vanachter een gordijn naar het gevecht kijkend, en ik tussen de Petsjenegen en de Avaren, hamerend op mijn waarheid." De plot wordt gevrijwaard van een al te melige afloop door de suggestie dat de man, die op het punt staat aan zijn bezoekster zijn geheim te verraden, te maken heeft met een spion.
Op de achterflap koketteert de Wereldbibliotheek ermee dat deze zoektocht naar een antwoord op het raadsel van de onvermijdelijkheid bestaat uit "woorden en zinnen die men zelf had willen bedenken omdat ze uitdrukken wat diep van binnen door iedere lezer wordt gevoeld". Enerzijds past de holheid van deze bewering uitstekend bij de roman, die diepgang ambieert, maar mist. Anderzijds is het waar dat wie mooie zinnen kan appreciëren, in De meeuw rijk bedeeld wordt. Bijzonder bedreven is Márai in beeldspraak. Zo zijn burgervrouwen in een espressobar "op de vlucht voor de verveling van de beschaving die als een vorm van lepra de opperhuid van hun leven wegvreet".
Als reflectie op de drijfveren van mensen en mensheid is De meeuw te obscuur om te boeien. Als spirituele ode aan de hoop dat de liefde met behulp van "een onzichtbare hand" graven kan openbreken, is de roman zelfs ergerlijk. Daartegenover staat dat de artistieke uitwerking van het thema zelfmoord, een daad die in deze roman wordt afgedaan als "een kinderlijke en onbezonnen wraakoefening", wel belangwekkend is ? tenminste in het licht van Márai's eigen levensbeëindigende vergeldingsactie. [Pieter Boulogne] Verberg tekst

In het Boedapest van 1941 rondt een 45-jarige diplomaat een document af dat een nog geheim besluit bevat dat grote invloed zal hebben op het land. Dan krijgt hij bezoek van een jonge Finse vrouw, die hem sterk doet denken aan zijn jaren eerder door zelfmoord omgekomen geliefde. Ze brengen samen de avond door; in de nachtelijke uren volgt een verbale confrontatie waarbij zij hem het geheim ontfutselt, maar zelf het raadsel omtrent haar plotseling opduiken goeddeels intact houdt. Deze korte roman, geschreven een jaar na 'Gloed' waarmee Márai (1900-1989) postuum wereldbekend werd, biedt een verbale confrontatie tussen hoofdpersonen die thema’s aansnijden als liefde en haat, de invloed van de ‘grote’ geschiedenis op de loop van individuele levens en de onvermijdelijkheid van het lot, in deze roman vooral betrekking hebbend op de voor Hongarije onafwendbare oorlog en het voor elkaar bestemd zijn van geliefden. De sfeer is melacholiek en gedragen en de roman is spannend doordat Márai zaken suggereert, niet benoemt. De lange theoretiserende monologen vragen echter veel van de lezer. Gebonden; kleine druk. Verberg tekst