Elvis Peeters is vooral bekend als auteur van romans voor volwassenen, zoals De ontelbaren en Dinsdag. Samen met Gerda Dendooven en Paul Verrept waagde hij zich al eerder aan kinderboeken, onder andere met de grappige, filosofisch getinte reeks rond Meneer Papier. Opvallend is dat hij Rennen op zijn website tussen zijn werk voor volwassenen, en niet bij de kinderboeken zet. Het is een artistiek cross-overboek rond een gejaagd paard dat een heel veld en bos in beweging zet.

Peeters gebruikt vooral herhalingen om het snelle tempo en de onrust van de dieren weer te geven. Hij herneemt regelmatige dezelfde woorden en woordgroepen, alsof er geen tijd is voor complexere zinnen: 'De havik heeft scherpe ogen. / De havik heeft scherpe klauwen. / De havik heeft een scherpe snavel. De havik steekt zijn scherpe klauwen uit naar de haas.' Prachtig is de subtiel spannende zin die daarop volgt: 'De schaduw van de haas en de schaduw van de havik vallen over elkaar.' Peeters schrijft vooral stokkende zinnen, met veel punten en komma's, zodat je als vanzelf de gejaagde ademhaling van de dieren gaat imiteren. Wat dat betreft isRennen absoluut een voorleesboek: pas dan komt de gehaaste tekst echt tot zijn recht. Misschien had Peeters het daarom beter twee keer op zijn site gezet, bij de boeken voor volwassen én voor jonge lezers.

In de eerste categorie hoort het absoluut thuis. Het is een vooroordeel dat geïllustreerde kinderboeken alleen voor een jong publiek bestemd zijn. Verschillende hedendaagse prentenboeken bevatten artistieke illustraties en diepgaande teksten die ook oudere lezers literair leesplezier kunnen verschaffen. Waarom isRennen dan geen vanzelfsprekend kinderboek? Een echte intrige is er niet. Je weet niet wat het paard in gang heeft gezet, en een slot is er evenmin. Het boek eindigt in een machtige finale, waarbij de dieren de hemel in vliegen, en het rennen nog steeds doorgaat. Zo'n open einde kan een ontnuchtering zijn voor een lezer die op een ontknoping zit te wachten, of een kans om verder te fantaseren - waar vliegen de dieren dan naartoe?

De illustraties van Gerda Dendooven botsen voor veel volwassenen met het beeld dat zij van een geschikt kinderboek hebben; haar stijl is vervreemdend, haar figuren zijn vaker grotesk dan schattig. Ook inRennen doet ze geen toegevingen: ze werkt de dieren uitsluitend uit in het zwart, in een waterige verf, en de achtergrond houdt ze zoals meestal minimaal. Opwaaiende bladeren en een rode zon vormen enkele van de weinige kleuraccenten.Rennen volgt dus niet de conventies van het doorsneekinderboek, maar dat is geen reden waarom dit boek niets voor jonge lezers zou zijn. De tekst leest heerlijk voor, als poëzie, en verschillende prenten in het boek zijn ronduit subliem. Vooral het spel met de dieren en hun schaduwen is een lust voor het oog, zeker als ze door elkaar rennen. Het vraagt een openheid en durf van de voorlezer om dit boek aan een kind aan te bieden, maar het zou zonde zijn om het niet te proberen - het kan kinderen laten proeven van taal en kunst, zelfs als niet alles in het boek meteen te vatten is.

ELVIS PEETERS EN GERDA DENDOOVEN

Rennen.

Lannoo, 36 blz., 19,99 ?. 6+

Verberg tekst

Het lezen van Rennen doet denken aan een sportcommentator die een spannende race verslaat; het rijke vocabulaire waarmee snelheid wordt uitgedrukt, het opbouwen van spanning, en het bijna struikelen over woorden omdat de actie haast niet in taal te vangen is.
We komen er echter niet achter waar de dieren naartoe rennen en waarom ze zo hard lopen. Het lijkt hen vooral te gaan om het rennen zelf. Die sensatie is door Elvis Peeters knap vertaald. Hij vangt de vliegende vaart van de dieren in beeldrijke, ritmische zinnen.
Rennen is geen conventioneel opgebouwd verhaal dat naar een ontknoping toewerkt. Het is eerder een langgerekt gedicht waarin ritme, herhaling en klank de hoofdrol spelen. Peeters beheerst dat spel met taal zo goed dat een plot niet gemist wordt. Het leesplezier zit in het duivelse ritme van de zinnen en hun abrupte wendingen.
De illustraties van Gerda Dendooven zijn opvallend sierlijk en fijn in verhouding tot veel van haar andere werk, waarin ze grovere, hoekige vormen gebruikt.
Dendooven beperkte het kleurgebruik tot vooral zwart, grijs, bruin, groen, oranje en rood. De achtergronden zijn vaak grauw en wazig, ook al staat er een stralende zon aan de hemel. De landschappen waar de dieren door rennen zijn vrij gestileerd, maar door de witte berkenstammen, het rondvliegende eikenblad en een enkele spar toch herkenbaar als bossen uit onze contreien. Dat valt trouwens ook af te leiden uit de dieren die allemaal in onze bossen voorkomen. De dieren worden weergegeven als silhouetten, met vaak slechts één oog en enkele lijnen als details. Het geheel oogt mede door de matte afwerking sober, authentiek en charmant.
Zoals meestal het geval is in geïllustreerde verhalen, voltrekt de actie in de tekeningen zich van links naar rechts. Samen met de snelle tekst van Peeters geeft dat het verhaal een ongelofelijke vaart. Opvallend is dat al die energie niet naar een doel voert. In de natuur gebeurt niets zonder reden, zou men daarover kunnen opmerken. Alleen zijn die redenen voor ons mensen niet altijd duidelijk. Dat besef hebben Peeters en Dendooven in dit verhaal mooi uitgedragen, getuige ook de slotregels van Rennen: ‘Het rennen gaat door. / Het rennen, het rennen, het rennen. / Waarheen? / Vraag dat de haas. / Vraag dat het paard. / Vraag dat het everzwijn. / Vraag dat de hinde.’
Het is niet goed uit te maken op welk publiek Rennen zich richt. Lezers van heel uiteenlopende leeftijden kunnen zich door de tekst en de beelden aangesproken voelen. Rennen kent plot noch ontknoping, de tekst is vrij lang en vraagt een vastgehouden concentratie van de lezer, en de illustraties zijn vrij sober. Toch zou het zonde zijn dit boek niet aan jongere lezers aan te bieden. Het lezen van Rennen kan immers een ervaring bieden als het zingen van een opzwepend lied. Ritme en tekst stuwen je vooruit, je raakt er van buiten adem, maar je wil niets liever dan dat lied nog een keer zingen. [Coosje Van der Pol] Verberg tekst

Een paard galoppeert over de heide, de zon schijnt en stof waait op en slaat weer neer op gras, bloemen en bomen. Steeds meer dieren gaan met paard mee, zoals de haas, een hinde en het everzwijn. Andere dieren horen de groep steeds aankomen en proberen onder te duiken, zodat zij niet onder de voet gelopen worden. De schaduwen van de dieren rollen over elkaar heen. En zij rennen maar voort over de vlakte, door de plas en steeds maar verder. Waarheen? Niemand weet het. Groot formaat, hoog prentenboek. De literaire tekst (je hoort als het ware de cadans van de hoeven van het paard en de andere dieren) en de kunstzinnige illustraties waarin veel vaart zit, slepen de lezer/kijker mee in de snelle tocht van de dieren om uiteindelijk te ervaren dat onduidelijk is waarheen men onderweg is. Een soort maatschappijkritiek op een maatschappij waarin alles steeds sneller moet? De illustraties schetsen heel sfeervol de herfst met vallende bladeren, een decor waarin de dieren mooi tot hun recht komen. Een bijzonder prentenboek dat op de laatste pagina uitnodigt om zelf een interpretatie aan het verhaal te geven. Ook geschikt om met iets oudere kinderen over te filosoferen. Vanaf ca. 6 jaar. Verberg tekst

Een paard begint te galopperen door de heide, door de zon, door het stof. Het galoppeert, galoppeert, galoppeert. Stof waait op, waait neer, gaat liggen, kruipt in elke spleet, in elke kier, in elk gat, in elk hol. Het kringelt, het danst, het stof, het stof, het stof. De kraai, de muis, het paard. De kraai, de muis, de haas, het paard. De kraai, de muis, de haas, de hinde, het paard. Ze hollen, ze hollen, ze hollen. Maar waarheen? Maar waarom? 'Rennen' is een boek dat je buiten adem brengt. Het ritme van de woorden, de melodie van de tekst doen je hartslag versnellen. Je vraagt je af waarom je zoveel haast hebt bij het lezen van dit boek. Net zoals alle dieren in het boek, voel je de reflex om mee te gaan hollen. Maar waarom? Wie of wat zit ons op de hielen? Ons jachtige eigen leven misschien? Misschien is een belangrijkere vraag: wanneer stopt het? Gerda Dendooven weet de snelheid van het verhaal mooi weer te geven in haar illustraties. Bladeren vliegen door de wind, door de lucht. De zon lijkt aan een razendsnel tempo onder te gaan en plaats te maken voor de maan. Met ogenschijnlijk vluchtige penseelstreken worden de dieren op snelheid gebracht. Het kleurenpalet bestaat vooral uit grauwe tinten met accenten van kleur: rood, oranje, oker, groen, bruin en blauw. De letters staan in het rood gedrukt en de tekst wordt enkel links uitgelijnd. Ook deze visuele aspecten versterken het gevoel van snelheid bij het lezen van het boek. Jammer dat het zo snel uit was.

Verberg tekst