John Vervoort

Zal de nieuwe Dan Brown zich afspelen in Amsterdam? Dat wil iedereen van hem weten tijdens de tijdens de paar dagen dat de schrijver vanDe Da Vinci code enInferno in de Nederlandse hoofdstad verblijft. Amsterdam, zo geeft hij toe tijdens het interview, is natuurlijk een prachtige stad waarin Robert Langdon, de centrale held in zijn boeken, zou kunnen verdwalen. 'Het is een beroemde stad met een boeiende geschiedenis, er zijn prachtige musea en de stad wordt jaarlijks door miljoenen toeristen bezocht. Dus waarom niet?' Maar het achterste van zijn tong laat Brown niet zien, hoewel hij wel een privérondleiding kreeg in het prachtig gerenoveerde Rijksmuseum en hij tot heel dicht bij het beroemdste schilderij uit de collectie, RembrandtsNachtwacht, mocht komen. De conservator wees hem zelfs op het bijna onzichtbare wapenschild van Amsterdam, drie kruisjes, dat Rembrandt haast stiekem in het schilderij verwerkt had.

Ik vraag of hij Gent kent en het beroemdeLam Gods met zijn complexe geschiedenis? 'Oh ja', antwoordt hij. 'Ik studeerde ooit kunstgeschiedenis, dus natuurlijk ken ik het werk van Van Eyck. Ik ben nog niet in Gent geraakt. Maar wie weet?' Hij lacht zijn tanden bloot, slaat zijn handen over elkaar en wacht braafjes op een volgende vraag.

Sinds tien jaar geledenDe Da Vinci code verscheen, en het boek een van de grootste megasellers aller tijden werd is het leven van Dan Brown grondig veranderd. Over geld wil hij niet praten, en natuurlijk zijn er wat nadelen, want hij moet nu overleggen met managers, filmregisseurs en anderen die een stuk van de rijk gevulde taart willen. Maar er zijn ook voordelen, zegt hij. 'Er gaan nu deuren open die anders gesloten zouden blijven. Ik mag heel dicht bij deNachtwacht komen en ik krijg uitleg van de grootste experts.'

Klopt het dat het succes van 'De Da Vinci code' u een writer's block bezorgde?

'Geen writer's block, ik heb nog genoeg verhalen paraat die ik wil vertellen,trust me. Maar toen ik begon aanHet verloren symbool, de opvolger voor deDe Da Vinci code, werd ik zo kritisch voor mezelf dat ik een paar maanden amper iets op papier kreeg. Wat ik nu schreef, realiseerde ik mij, zou door miljoenen mensen gelezen worden. Het heeft een paar maanden geduurd voor ik die vrees overwon. Toen zei ik tegen mezelf: niet zeuren, Dan, doen. Ik besef heus wel dat ik nooit meer het succes vanDe Da Vinci code zal overtreffen. Maar ik kan nog wel een betere schrijver worden.'

Is het enorme succes van 'De Da Vinci code' niet het grootste raadsel?

'Toen ik het boek schreef, besefte ik dat het een sterk verhaal was. Het ging over iets wat ons allemaal bezighoudt, of je nu gelovig bent of niet; namelijk de figuur van Jezus Christus, wat er zich goed 2000 jaar geleden allemaal afspeelde en de rol van de kerk in het verleden en het heden. Maar de factor geluk speelt absoluut een rol. Ik was de juiste man met het juiste verhaal op de juiste plaats. Mocht ik het boek twintig jaar eerder hebben geschreven, dan betwijfel ik of het die impact had gehad.'

Snapt u de overdreven defensieve reactie van het Vaticaan?

'Ik zal niet moeten vragen of ik de Vaticaanse archieven mag raadplegen. Nog altijd vind ik de reactie uit die hoek totaal overdreven. Ik heb geen historische studie of een filosofisch traktaat geschreven, maar een roman die vooral spannend wilde zijn en lezers wilde entertainen. Ik heb ook nooit beweerd dat wat ik vertel de waarheid is. Maar geloofwaardig is het wel, denk ik. Of het historisch is, weet ik dus niet maar de feiten die ik wel kon checken en die ik in mijn verhaal verwerkte, klonken een stuk plausibeler dan wat ik ooit gehoord had in de zondagsschool.'

'De echte controverse ontstond omdat ik op het terrein kwam dat tot dan toe uitsluitend voor de kerk was voorbehouden. De kerk had en heeft het monopolie op Jezus. Hun visie was en is de enig juiste en daar mag niemand aan tornen. Wat ik heb aangetoond, is dat het verhaal zoals de kerk dat vertelt grote lacunes heeft en historisch niet accuraat is. Mijn boek is fictie, opgesmukt met historische feiten waarvan de meeste trouwens al langer bekend waren. Maar in hoeverre is de Bijbel historisch correct?'

Welke inzichten heeft de research voor 'De Da Vinci code' u vooral bijgebracht?

'Dat het christendom helemaal niet uniek is. Al de symbolen, al de data, zelfs de plaatsen waar de kerken werden gebouwd, gaan bijna allemaal terug op oude, vaak heidense rituelen of gebeurtenissen. De halo's die de heiligen op de schilderijen dragen, komen uit het oude Egypte. De communie is een ritueel dat veel ouder is dan het laatste avondmaal. Het christendom is helemaal geen goddelijke waarheid, het werd bedacht en gemaakt.'

'Ik zie Jezus als een heel inspirerende man met een sterke boodschap van hoop en compassie. Zijn verhaal is gebruikt om macht te vergaren. Sommigen hebben zijn verhaal heel erg misbruikt, ook binnen de kerk. Rome werd de tolmeester. Zo verkregen zij het monopolie op Jezus, op God. De kerk zegt: jij mag niet rechtstreeks met Hem praten, dat doe je via ons. En als je Hem wilt bereiken dan moet je naar ons luisteren. En ons gehoorzamen.'

'Ik ben niet de meest kerkelijke mens ter wereld maar met de nieuwe paus Franciscus waait er wel een frisse wind door het vermolmde instituut. Ook hoop ik dat de vrouwen een veel grotere rol in de kerk krijgen, een rol die ze in mijn boek wel krijgen. Dat zou pas echt een revolutie veroorzaken en het zou de kerk ook een nieuw elan geven. Daar ben ik van overtuigd. Ik snap niet dat Rome dat niet snapt.'

Uw nieuwste thriller 'Inferno' speelt zich voor een groot deel af in Firenze en draait rond Dante en zijn beroemde boek 'De goddelijke komedie'. Dat zijn typische Dan-Brown-elementen, me dunkt.

'Firenze is vintage Dan Brown, dat geef ik toe. Het is een stad met een prachtige geschiedenis, veel meesterlijke kunst, veel grote kunstenaars en een mysterie hier en daar. Ik wist al langer dat ik over Dante enDe goddelijke komedie wilde schrijven. De moeilijkheid was om Dante en zijn boek relevant te maken voor een lezer nu. Toen kwam ik op het idee omDe goddelijke komedie te lezen als een profetie. Dante wilde ons waarschuwen. Dat was de katalysator. Zo kwam ik op het probleem van de overbevolking en een wetenschapper die Dante op die manier leest.'

In de meeste van uw boeken speelt wel een of andere samenzweringstheorie een grote rol. Bent u een aanhanger van de grote, onzichtbare samenzweringen die alles besturen?

'Neen, laat dat duidelijk zijn. Ik ben wel een scepticus. Ik geloof vooral dat de menselijke geest zo is geconstrueerd dat wij niet kunnen geloven dat de dingen zomaar gebeuren. Weet je waar wij niet tegen kunnen: toeval. Wij willen zin geven aan de dingen. Daarom is er geloof en bijgeloof. Het is erg moeilijk om te accepteren dat alles "zomaar" gebeurt. Neem de dood van een kind, zo ongeveer het ergste wat je als ouder kunt meemaken. De priester zal zeggen dat dit overlijden niet zinloos was, dat dit zelfs deel uitmaakt van Gods groter plan. Dan denk ik:are you kidding me? Tegelijk besef ik ook dat er troost uitgaat van dat idee. Dit is geen toeval, pech of noodlot. Er zit een plan achter. We kennen het plan niet, maar het is er wel.'

'Een samenzweringstheorie is bijna als een religie. Als de beurs in elkaar stuikt, dan is het makkelijker om te denken dat een paar oude heren in dure pakken het allemaal zo gepland hebben om de wereld van een nog groter kwaad te redden. Of cynischer: de oude heren wilden nog rijker worden. Raadsel opgelost, de wereld kan verder draaien.'

Opvallend is dat uw debuut uit 1998, 'Digital fortress' ('Het Juvenalis dilemma'), over de NSA ging en de manier waarop de geheime dienst de burgers screent. U voorspelde daar wat Edward Snowden onthulde.

'Dat is wat schrijvers doen, de waarheid via fictie vertellen. Eigenlijk stelde dat boek de vraag hoeveel privacy je bereid bent op te geven in de naam van de nationale veiligheid. Er is een grijs gebied tussen die twee uitersten. Via mijn research en de gesprekken die ik had met geheim agenten weet ik dat de NSA belangrijk werk doet en aanslagen verijdelt omdat ze mails onderscheppen of gesprekken afluisteren. Ze zijn echt niet geïnteresseerd in wie wie bedriegt of wie er met zijn baas slaapt. Is het niet comfortabel om te weten dat er ergens een soort vanbig brother waakt die iedereen in de gaten houdt en de mensen met de gruwelijke ideeën eruit pikt en neutraliseert? Tegelijk is het ook een griezelige gedachte alsbig brother begint te denken dat hij alles mag. Dan wordt het boeiend voor een schrijver.'

Mag ik het tot slot nog eens proberen? Zullen we Robert Langdon in Amsterdam tegenkomen? Of in Gent?

'De wereld is nog niet van Robert Langdon af. Maar ik ga niet onthullen waar hij zal opduiken. Ik wil boeken blijven schrijven die vooral fun zijn voor de mensen om te lezen. Een boeiende stad met een rijke geschiedenis en een raadsel hier of daar? Nu je het zegt, Amsterdam of Gent voldoen perfect aan die beschrijving. Wie weet tot weldra.'

DAN BROWN

Inferno.

Vertaald door Marion Drolsbach, Erica Feberwee en Yolande Ligterink, Luitingh, 480 blz., 22,95 ? (e-boek 17,99 ?). Oorspronkelijke titel: 'Inferno'.

¨¨èèè

Op 7 februari is Dan Brown te zien in het programma 'Collegetour' van Twan Huys (Nederland 3, 20.25 uur).

John Vervoort ■

Verberg tekst

Wat doe je als schrijver als een van je boeken meer dan tachtig miljoen keer over de toonbank gaat en in meer dan veertig talen verschijnt? Je zou maar gek zijn om je succesformule te veranderen. Dat weet ook Dan Brown en dus is Inferno een doorslagje geworden van De Da Vinci code. Ook in het vierde boek rond professor kunstgeschiedenis Robert Langdon vermengt Brown gretig feiten en fictie en strooit hij met codes, mythologie en weetjes over (kunst)geschiedenis in het rond. De titel van het boek verwijst naar een van de drie delen van De goddelijke komedie, waarin de veertiende-eeuwse Italiaanse dichter Dante Alighieri zijn reis door het hiernamaals beschrijft. Dante en zijn werk zijn de rode draad in het verhaal.
Langdon wordt aan het begin van Inferno wakker in een ziekenhuis in Firenze. Hij heeft een schotwond aan zijn hoofd, maar kan zich niet herinneren hoe hij die heeft opgelopen, noch wat hij in Italië doet. Wanneer een vrouw in het ziekenhuis het vuur op hem opent, vlucht Langdon in het gezelschap van de intelligente dokter Sienna Brooks. Ze worden ook achternagezeten door een eenheid soldaten die hen door de hele stad jagen. Langdon en Brooks hebben blijkbaar iets in hun bezit dat van groot belang is. Ze moeten zien uit te vissen wat het is, en wat het betekent, maar dat is niet zo handig als de hele overheid naar je op zoek is en je niet weet wie je kan vertrouwen.
Net zoals in Browns vorige boeken, mag je in Inferno niet te lang stilstaan bij het verhaal en de personages. Langdon vindt immers wel een uitweg uit elke penibele situatie (zo lijkt heel Italië vol geheime gangen te liggen) en de toevalligheden en complotten stapelen zich op. Inferno is geen vernieuwende literatuur en voor de karakterontwikkeling moet je ook niet bij Brown zijn — zo kom je niets te weten over het privéleven van Langdon of Brooks. Brown kan echter als geen ander vrijwel elk hoofdstuk op een cliffhanger laten eindigen, zodat je meteen het volgende leest om te weten wat er zal gebeuren. Het is ook een leuke vondst van Brown om Langdon in het begin van het boek wakker te laten worden met geheugenverlies. Zo krijgt de lezer evenveel informatie als het hoofdpersonage en kunnen ze samen ontdekken wat er gebeurd is. Brown werpt eveneens een paar ethische kwesties op, zoals de vraag of het verantwoord is om de overbevolking aan te pakken door een deel van de bevolking uit te roeien. De schrijver laat zowel voor- als tegenstanders aan het woord.
Inferno is spannend, actievol, leest vlot en je moet er niet te veel bij nadenken. Kortom, ideale vakantielectuur. [Karen Vandyck] Verberg tekst

Langverwachte thriller met in de hoofdrol weer de Amerikaanse hoogleraar kunstgeschiedenis en symbolenleer Robert Langdon. Langdon wordt wakker met een hoofdwond en geheugenverlies in een ziekenhuis in het Italiaanse Florence. Hij heeft geen idee hoe hij daar terecht is gekomen, maar heeft vreemde, beangstigende visioenen. Er wordt vrijwel onmiddellijk een aanslag op hem gepleegd, waaraan hij samen met de aantrekkelijke vrouwelijke arts Sienna Brooks weet te ontsnappen. In zijn kleding ontdekken ze een geheimzinnige biometrisch verzegelde cilinder, en samen proberen ze het geheim daarvan te ontraadselen. Al gauw is Langdon tot over zijn oren verwikkeld in een wereldbedreigend complot, waarin Dantes Inferno een belangrijke rol speelt. Ondertussen maken zowel de Amerikaanse regering als de geheimzinnige organisatie het Consortium jacht op hem. Spannende, meeslepende thriller vol actie, onverwachte wendingen en verrassingen. 'De Da Vinci Code'*, maar dan een beetje anders. Browns stijl is matig, de personages zijn en blijven plat, maar de fans kunnen weer hun hart ophalen aan de knap geconstrueerde mix van feiten en fictie, de codes, symbolen, puzzels, couleur locale van Florence en de kunsthistorische aspecten – met Dantes Inferno als middelpunt. Kleine druk. Verberg tekst